De laagte aan de Zedelgemse dorpsrand is vermoedelijk ontstaan door kleiwinning voor het bouwen van de Zedelgemse kerk. Maar in de kerk zit er meer klei dan men ooit uit de Pilse zou kunnen gehaald hebben.
De landschapsdepressie wordt door ijzerkwel gevoed. Het grondwater uit de diepere lagen voert mineralen, waaronder ijzer, naar het oppervlak aan. Bovengronds oxideert het ijzer en kleuren ijzer- bacteriën een dunne film op het wateroppervlak. De minerale kwel heeft een link met bronnetjes aan de voet van de Keiorumheuvel, die 22 m boven zeeniveau uitsteekt en de hoogste verhevenheid van zandig Zedelgem is. De klokkeput in De Pilse is zo’n kwel die geregeld grondwater naar de oppervlakte stuwt.
Heel bijzonder zijn de natte-voeten-planten, die van wisselende waterstanden en voedselarme kwelwaters houden, zoals Waterviolier met fijn ingesneden ondergedoken blaadjes en de recht-uit-het-water staande paardenstaarten van (inlandse) Holpijp. Deze laatste is voor de regio zeldzaam. Taaie waterplanten hebben meestal een holle stengel. Grote egelskop, Gele lis, Lisdodde en het Pijptorkruid houden gezelschap met Pitrus, Gele waterkers, Groot moerasscherm en Blaartrekkende boterbloem. Je verslikt je bij deze plantenoase in dit kleine reservaat. Net buiten de waterpartij vinden we een bloeipalet in het natte grasland met Echte koekoeksbloem, Pinksterbloem, Kattenstaart, Grote wederik en Valeriaan. Het is een speelterrein voor vroege fladderaars. Op de droge rug zetten Bosanemoon en Speenkruid de toon in de schaduw van Nagelkruid, Zenegroen en Brunel. De gaten in de houtkant van Knotpopulier en -wilg worden gedicht met Gelderse roos en Vlier. Guirlandes van Kamperfoelie en Hop slingeren tussen de staanders.
Krinkelwinkeldingen, Eénoogkreeftjes en Watervlooien zijn hier zomerse baders. Paardenbijter en Grote keizerlibel schieten er door de lucht. Vliegt er dan toch eentje plat op de buik over het water? Een Platbuik natuurlijk! Hoe schoon is deze plek als de avondzon haar licht over de plas laat schijnen en een volle maan zich laat zien. Alles lijkt in gouden tinten te vergaan!